พื้นที่อุทยานแห่งชาติดอยผ้าห่มปก มีสภาพตามธรรมชาติคือ เป็นยอดเขาส่วนหนึ่งของทิวเขาแดนลาว จุดที่สูงที่สุดมีความสูง ๒,๒๘๕ เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง จัดเป็นภูเขาที่สูงที่สุดเป็นอันดับที่ ๒ ของประเทศไทยรองจากดอยอินทนนท์ ราษฎรในพื้นที่เป็นชาวไทยภูเขา เผ่าอาข่า มูเซอ และลีซอ ซึ่งแต่เดิมไม่อยู่อาศัยทำกินเป็นหลักแหล่ง แต่ได้ใช้พื้นที่ป่าเป็นบริเวณกว้างเพื่อทำไร่หมุนเวียน และบุกรุกแผ้วถางขยายพื้นที่เพิ่มขึ้นทุกปี ตามจำนวนประชากรที่เพิ่มขึ้น

             หลังจากสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้ทอดพระเนตรพื้นที่บริเวณดอยฟ้าห่มปก ขณะเสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยือนพื้นที่ เมื่อวันเสาร์ที่ ๑๓ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๔ พระองค์ได้มีพระราชเสาวนีย์ให้จัดตั้ง “โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่” ขึ้นเพื่อบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมตามแนวทางที่ให้คนอยู่ร่วมกับป่า ด้วยการอนุรักษ์และฟื้นฟูสภาพป่าต้นน้ำลำธาร ให้มีความอุดมสมบูรณ์อย่างยั่งยืน พร้อมไปกับการพัฒนา คุณภาพชีวิตของราษฎรให้ดีขึ้น