สถานีพัฒนาการเกษตรที่สูงตามพระราชดําริ บ้านห้วยหยวกป่าโซ
- เปลี่ยนแหล่งกำเนิดยาเสพติด สู่ผลผลิตพืชผักเมืองหนาว -
บ้านห้วยหยวกป่าโซ ตั้งอยู่ในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ ป่าน้ำแม่คำ ป่าน้ำแม่สลอง และป่าน้ำแม่จันฝั่งซ้าย ซึ่งบริเวณดังกล่าวถูกชาวไทยภูเขาเข้าไปแผ้วถางทำการเกษตร ส่งผลให้กลายเป็นพื้นที่ป่าเสื่อมโทรมมากกว่า ๔,๐๐๐ ไร่ เหลือป่าสมบูรณ์อยู่ไม่ถึง ๕๐๐ ไร่ แต่หลังจากได้ดำเนินการตามแนวพระราชดำริ ปัจจุบันจึงได้พื้นที่กลับคืนเป็นผืนป่าที่อุดมสมบูรณ์ มากกว่า ๖,๐๐๐ ไร่ อันเป็นผลมาจากการที่ราษฎรในพื้นที่ได้มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการทำการเกษตร การปลูกพืชผัก ไม้ผลเมืองหนาว พืชสมุนไพร และการปศุสัตว์ อาทิ การเลี้ยงแกะ เลี้ยงม้า เพื่อใช้เป็นพาหนะ การเลี้ยงโคนม สุกร ไก่ เป็ด ปลา และกบ เพื่อให้ราษฎรมีอาหารสำหรับครอบครัวและสำหรับจำหน่าย ซึ่งช่วยให้รายได้เฉลี่ยสำหรับครัวเรือนต่อปี เพิ่มมากขึ้นจากเดิมถึง ๔ เท่า
ก่อนที่จะมีพระราชดำริให้จัดตั้งสถานีพัฒนา การเกษตรที่สูงฯ นั้น นอกจากการแผ้วถางป่าดังกล่าวแล้ว พื้นที่บ้านห้วยหยวกป่าโซ ยังมีการลักลอบปลูกฝิ่นเป็นจำนวนมาก เนื่องจากมีเส้นทางเข้า-ออก ผ่านด่านชายแดนสาธารณรัฐสังคมนิยมแห่งสหภาพเมียนมาร์ ทำให้จำเป็นต้องมีการควบคุมพื้นที่ และจัดระเบียบพื้นที่ชายแดน เพื่อป้องกันผลกระทบด้านความมั่นคงอย่างร้ายแรงที่จะเกิดขึ้นได้
๑๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๖ เสด็จพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรพื้นที่ลุ่มน้ำแม่คำ ซึ่งราษฎรได้ทำการบุกรุกป่าเพื่อถือครองที่ดินโดยไม่มีการควบคุม
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้มีพระราชดำริให้แม่ทัพภาคที่ ๓ ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย เจ้าหน้าที่กรมชลประทาน เจ้าหน้าที่กรมวิชาการเกษตร เจ้าหน้าที่กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช และผู้บังคับการทหารบกเชียงราย ตลอดจนส่วนราชการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ร่วมดำเนินการแก้ไขปัญหาป่าต้นน้ำที่เสื่อมโทรมและปัญหายาเสพติด โดยมีพระราชดำริให้จัดตั้ง สถานีพัฒนาการเกษตรที่สูงฯ บ้านห้วยหยวกป่าโซ ขึ้น
ไม้ยืนต้นเกิดใหม่เป็นป่าสมบูรณ์รอบพื้นที่โครงการ
สถานีพัฒนาการเกษตรที่สูงฯ ได้เริ่มดำเนินการ เมื่อวันที่ ๑๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๖ โดยมีทหารจากกองทัพภาคที่ ๓ เข้ามาดูแลความสงบ เพื่อสร้างความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินให้แก่ราษฎร และยังได้ลาดตระเวนป้องกันการตัดไม้ทำลายป่า ตลอดจนได้จ้างงานชาวบ้านให้เข้ามาช่วยกันพัฒนาพื้นที่ พร้อมไปกับการส่งเสริมให้ชาวบ้านในหมู่บ้านห้วยหยวกป่าโซ และหมู่บ้านใกล้เคียง ได้แก่ บ้านอาโต่ บ้านใหม่ลีซอ บ้านเล่าลิ่ว และบ้านห้วยหมาก ซึ่งเป็นชาวไทยภูเขาเผ่าอาข่า ลาหู่ จีนฮ่อ และลีซอ เลิกทำไร่หมุนเวียน แล้วหันมาทำนาขั้นบันได ส่งผลให้ทุกๆ ปี มีข้าวในปริมาณที่มากพอสำหรับการบริโภคในทุกครัวเรือน นอกจากนั้น ยังปลูกและแปรรูปกาแฟอาราบิก้า ชาอู่หลง ชาอัสสัม และชาเจียวกู่หลัน รวมถึงพืชผักเมืองหนาวปลอดสารพิษหลากหลายชนิด ตลอดจนได้ส่งเสริมด้านปศุสัตว์ โดยการสาธิตและมอบพันธุ์สัตว์ที่เหมาะสมกับสภาพพื้นที่ให้ชาวบ้านนำไปขุนจำหน่าย หรือขยายพันธุ์ เช่น หมูป่า ไก่พื้นเมือง และพันธุ์แกะตัดขน เป็นต้น เพื่อสร้างรายได้ อันจะนำไปสู่การสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีให้แก่ราษฎร ช่วยให้พวกเขามีอาหารการกินที่ปลอดภัยไร้สารพิษ มีชุมชนที่อยู่อาศัยเป็นหลักแหล่ง มีแพทย์อาสาและสถานีอนามัยดูแลสุขภาพ และมีความเป็นอยู่ที่ร่มเย็นเป็นสุขสืบเนื่องต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน
เส้นทาง : สถานีพัฒนาการเกษตรที่สูงตามพระราชดําริ บ้านห้วยหยวกป่าโซ
ตำบลแม่สลองใน อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย