จุดเริ่มต้นของโครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ บ้านทันสมัย เริ่มจากครั้งที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมราษฎรบ้านทันสมัย อำเภอปลาปาก จังหวัดนครพนม เมื่อวันที่ ๘ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๓๕ แล้วทรงพบว่าราษฎรที่บ้านทันสมัย และหมู่บ้านใกล้เคียงยังมีฐานะยากจน เพราะไม่มีที่ทำกิน บางครอบครัว จึงเข้าบุกรุกแผ้วถางป่าในเขต ป่าสงวนแห่งชาติโพนสว่างเพื่อหารายได้ ด้วยการตัดไม้ขาย จึงมีพระราชเสาวนีย์ให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องจัดตั้งโครงการส่งเสริมศิลปาชีพขึ้น ณ บ้านทันสมัย อำเภอปลาปาก จังหวัดนครพนม และมีรับสั่งให้ราษฎรทอผ้าไหม ซึ่งส่วนมากเคยทอผ้าอยู่แล้ว สำหรับผ้าไหมที่ชาวบ้านทอเสร็จแล้ว พระองค์ทรงรับซื้อ เพื่อช่วยเหลือ และเพิ่มรายได้ให้แก่ราษฎรอีกทางหนึ่ง

             นอกจากนั้น ยังมีพระราชเสาวนีย์ให้ขยายงานด้านศิลปาชีพการทอผ้าไหมให้กว้างขวางมากยิ่งขึ้น นอกเหนือไปจากการทำเกษตรกรรมซึ่งเป็นอาชีพหลัก ทั้งนี้ เพื่อส่งเสริมวิชาชีพให้ราษฎร โดยให้พัฒนาฝีมือสมาชิกเพิ่มเติมด้วย หน่วยงานหลักที่สนองพระราชดำริ คือ มณฑลทหารบกที่ ๒๑๐ ซึ่งเป็นหน่วยงานที่จัดตั้งโครงการศิลปาชีพตามพระราชดำริ บ้านทันสมัยขึ้น เมื่อวันที่ ๒๓ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๓๕