โครงการส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกำแมด
โครงการส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกำแมด ตำบลวังทอง อำเภอบ้านดุง จังหวัดอุดรธานี เป็นศูนย์กลางของศิลปวัฒนธรรมและงานหัตถกรรม ทั้งในด้านการศึกษาพัฒนา และการอนุรักษ์ เช่น งานทอผ้าไหม งานปลูกหม่อนเลี้ยงไหม งานประดับมุก งานจักสาน งานปักผ้า และงานตัดเย็บเสื้อผ้า เป็นต้น ราษฎรที่ขยันขันแข็งแต่ยากจนเนื่องจากการทำเกษตรให้ผลผลิตน้อยและไม่ต่อเนื่อง อันมีสาเหตุมาจากภัยแล้ง และราษฎรบางส่วนที่ขาดแคลนที่ดินทำการเกษตร ต่างได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกโครงการฯ จำนวนมากกว่า ๒๐๐ คน จากการดำเนินงานอย่างต่อเนื่องของโครงการส่งผลให้ราษฎรสามารถช่วยเหลือตนเองได้ โดยการใช้เวลาให้เกิดประโยชน์สูงสุด ในการสร้างสรรค์งานศิลปาชีพให้เป็นรายได้ ทั้งยังได้รับความรู้เกี่ยวกับการทำเกษตร และการผลิตอาหารที่ถูกต้องเหมาะสมอีกด้วย ทำให้ราษฎรในพื้นที่โดยรอบสามารถพัฒนาคุณภาพชีวิตและความเป็นอยู่ของครอบครัวให้ดีขึ้น
๑๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๓๘ เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมโครงการส่งเสริมศิลปาชีพกำแมดครั้งแรก
นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณ ที่สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ได้ทรงนำความกราบบังคมทูล สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ถึงความสนใจของราษฎรในพื้นที่ที่มีต่องานศิลปวัฒนธรรม โดยเฉพาะการทอผ้าและการจักสานไม้ไผ่ซึ่งเป็นข้าวของเครื่องใช้ตามวิถีชีวิตของราษฎร ในคราวที่พระองค์เสด็จพระราชดำเนินเพื่อทอดพระเนตร ป่าคำชะโนด และทรงเยี่ยมราษฎร อำเภอบ้านดุง จังหวัดอุดรธานี เมื่อวันที่ ๖ เมษายน พ.ศ. ๒๕๓๖ ซึ่งเมื่อสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวงทรงทราบ จึงมีพระราชดำริให้ดำเนินโครงการศิลปาชีพ บ้านกำแมด ภายใต้พระบรมราชินูปถัมภ์ ด้วยความที่ทรงห่วงใยต่อชีวิตความเป็นอยู่ของราษฎรจะได้มีอาชีพเสริมเพื่อมีรายได้เลี้ยงครอบครัว นอกเหนือจากอาชีพเกษตรกรรม ทั้งยังเป็นการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมด้านงานฝีมือของภาคอีสาน ซึ่งเป็นมรดกที่มีค่ายิ่งของชาวไทย เช่น งานทอผ้า และจักสาน เป็นต้น ให้ได้รับการสืบทอดไว้ต่อไป
หลังจากโครงการศิลปาชีพบ้านกำแมด ได้รับการจัดตั้ง สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมสมาชิกโครงการฯ หลายครั้ง ครั้งแรก เมื่อวันที่ ๑๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๓๘ ครั้งที่สอง เมื่อวันที่ ๑๗ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๒ และครั้งที่สาม เมื่อวันที่ ๒๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๘ โดยครั้งนี้ ได้เสด็จฯ ไปทรงเยี่ยมหมู่บ้านยากจน บ้านสายน้ำผึ้ง ตำบลบ้านจันทร์ ด้วย ปัจจุบัน เพื่อน้อมรำลึกด้วยความสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ และเทิดพระเกียรติ สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง จังหวัดอุดรธานี พร้อมด้วยมณฑลทหารบกที่ ๒๔ ซึ่งรับผิดชอบดูแลโครงการฯ ตลอดจน องค์การบริหารส่วนจังหวัดฯ หัวหน้าส่วนราชการ ผู้บริหารสถานศึกษา คณะนายทหาร และประชาชนในพื้นที่บ้าน กำแมด ได้ร่วมกันปรับปรุง พัฒนาโครงการฯ และพัฒนาสถานที่สำคัญ อาทิ ศาลาทรงงาน อาคารพิพิธภัณฑ์ ห้องจัดแสดงพระราชกรณียกิจการเสด็จทรงงาน ในพื้นที่จังหวัดอุดรธานี และศูนย์สาธิตผลิตภัณฑ์ โดยเน้นให้คงไว้ซึ่งเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรม พร้อมกับอนุรักษ์พื้นที่ทรงงานไว้ให้เหมือนคราวที่ สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จฯ มาทรงงาน เพื่อให้เป็นแหล่งเรียนรู้ชุมชนและเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์สืบไป อันจะนำมาซึ่งความรู้ ความเข้าใจในน้ำพระราชหฤทัยของสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง และสถาบัน พระมหากษัตริย์ที่ทรงมีต่อพสกนิกรอย่างหาที่สุดมิได้
เส้นทาง : โครงการส่งเสริมศิลปาชีพบ้านกำแมด
ตำบลวังทอง อำเภอบ้านดุง จังหวัดอุดรธานี